დაწერილია 21/10/2012
„ჩვენი ერი ჩაბმულია თავისუფლებასა და ტირანიას, სამართლიანობასა და ჩაგვრას, სასოწარკვეთილებასა და იმედს შორის გამართულ ბრძოლაში და ჩვენ ამ ბრძოლიდან უკან არასოდეს დაგვიხევია.“
მიტ რომნი.
22 ოქტომბერს, აშშ-ში რიგით მესამე საპრეზიდენტო დებატები გაიმართება, სადაც კანდიდატები მიტ რომნი და ბარაქ ობამა, ამერიკელი ამომრჩევლის ამჯერად უკვე საკუთარი საგარეო პოლიტიკური ხედვების უპირატესობაში დარწმუნებას შეეცდებიან. ამასთან, არჩევნების დღის მოახლოებასთან ერთად აქტუალური ხდება იმის განსჯა თუ რა შეიცვლება ამა თუ იმ პრეტენდენტის არჩევის შემთხვევაში, რა გავლენას იქონიებს ეს მსოფლიო წესრიგზე, და მათ შორის ისეთ პატარა ქვეყნებზე, როგორიც საქართველოა.
აშშ-ის მოქმედი პრეზიდენტის საგარეო პოლიტიკური ხედვა პოსტზე მისი ოთხი წლის ყოფნის მანძილზე მეტ-ნაკლებად მკაფიოდ გამოიკვეთა და სერიოზული ჩავარდნებითაც გამოირჩა. ნათელია, რომ პრეზიდენტი ობამა უნილატელარიზმს და ამერიკის განსაკუთრებულობას ფუნდამენტურად მცდარ ცნებებად მიიჩნევს და ამერიკის ჰეგემონობის დაკნინების ფაზაში ყოფნით შეძრწუნებული სულაც არ ჩანს. საბედისწერო მსგავსებები ამერიკის დღევანდელ საგარეო პოლიტიკურ ქცევასა და 1970-იანი წლების „დიდ ამერიკულ უკანდახევას“ შორის კი თანდათან უფრო ნათელი ხდება. ეს კი თანაბარმნიშვნელოვანი საფრთხეა როგორც ზოგადად დემოკრატიისთვის, ისევე დასავლური ლიბერალურ დემოკრატიული ფასეულობების გამზიარებელი დიდი თუ პატარა ქვეყნებისთვის.
ძნელი სათქმელია შეძლებს თუ არა მიტ რომნი ისეთივე გამაერთიანებელ ფიგურად მოევლინოს ამერიკასა და დანარჩენ ცივილიზებულ სამყაროს, როგორც ეს 1970-იანი წლების აურზაურით გამოფიტული მსოფლიოსთვის რონალდ რეიგანი გახდა და „რომნის დოქტრინაზე“ საუბარიც ჯერ საკმაოდ ნაადრევია, თუმცა რესპუბლიკელთა საგარეო პოლიტიკის ძირითადი პრინციპები, რომელთა განუხრელად დაცვის პირობასაც მათი საპრეზიდენტო კანდიდატი იძლევა, ნამდვილად იმედისმომცემია.
აღნიშნულ პრინციპთაგან ერთ-ერთი ყველაზე საკვანძო, 2005 წელს საკუთარ მეორე საინაუგურაციო მიმართვაში აშშ-ის 43-ე პრეზიდენტმა ჯორჯ უოკერ ბუშმა დაასახელა. „ტირანიის დასასრული“ – სწორედ ამ ორ სიტყვაში შეჯამდა რესპუბლიკელთა იმჟამინდელი ადმინისტრაციის ძალისხმევა, რომელიც დიქტატორული რეჟიმების დამხობისა და მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დემოკრატიის გავრცელებას ისახავდა მიზნად. ეს ითვალისწინებს არა მხოლოდ უხეში სამხედრო ძალით ჩარევას, არამედ ტრანზიციულ პერიოდში მყოფი, დემოკრატიულ პროცესებთან ახლად ნაზიარები ქვეყნების უპირობო მხარდაჭერასა და თანადგომას. რომნი მიიჩნევს, რომ ქვეყნის დემოკრატიული ტრანიზიციის პროცესში დისტანცირება და შორიდან დაკვირვება მცდარი მიდგომაა. მისი აზრით ასეთ ქვეყანას უნდა დაეხმარო, ხელი შეუწყო და სწორი პოლიტიკის შემუშავებაში დაეხმარო. აშშ-ის საგარეო პოლიტიკის ბევრი კრიტიკოსი მსგავს მიდგომას იმპერიალიზმად და სხვა ქვეყნების საშინაო საქმეებში ჩარევად ახასიათებს, რის გამოც მოქმედმა პრეზიდენტმა დაუნანებლად დაარიგა ბოდიშები სხვადასხვა ავტორიტარული და ტირანიული რეჟიმების საამებლად.
რესპუბლიკელები შეცდომად მიიჩნევენ სხვადასხვა ტიპის არადემოკრატიულ სუბიექტებთან ისეთი სახის თანამშრომლობას, რაც ამ უკანასკნელთა მხრიდან რაიმე დათმობას არ ითვალისწინებს. მიტ რომნი წარუმატებლად მიიჩნევს დემოკრატთა მიერ ინიცირებულ ე.წ. „გადატვირთვის“ პოლიტიკას მოსკოვთან, რუსეთს „აშშ-ის მთავარ გეოპოლიტიკურ მეტოქედ“ მიიჩნევს და საქართველოს ოკუპაციას პუტინის მზარდი ავტორიტარიზმის გამოვლინებას უწოდებს. ასევე, მისი აზრით ნატოს გაფართოების საკითხის დაბლოკვა მიუღებელია და აშშ-ის მოკავშირეები სამხედრო-პოლიტიკურ ალიანსში დაჩქარებული წესით უნდა გაწევრიანდნენ.
საკუთარ ოპონენტთან შედარებით უფრო მტკიცე პოზიცია აქვს მიტ რომნის, ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებითაც. ცხადია, ირანი ბირთვულ იარაღს მისი დაუფლებიდან მეორე დღეს არ გამოიყენებს, თუმცა თურქეთის და ეგვიპტის ანალოგიური სურვილის დაკმაყოფილების შემთხვევაში რეგიონი უაღრესად ფეთქებადსაშიშ ადგილად იქცევა, რაც საქართველოს მსგავსი პატარა ქვეყნისთვის იდეალურ ვარიანტს არ წარმოადგენს. რესპუბლიკელთა კანდიდატი მზადაა მის ხელთ არსებული ყველა შესაძლებლობა გამოიყენოს და მოვლენათა მსგავსი სცენარით განვითარება არ დაუშვას.
ნეოკონსერვატორული საგარეო პოლიტიკის სხვა ფუძემდებლური პრინციპები გვხვდება რესპუბლიკელთა საგარეო პოლიტიკური პლატფორმის სხვა ასპექტებშიც. რომნის გაცხადებული მიზანი XXI საუკუნის, „ახალ ამერიკულ საუკუნედ“ ქცევაა, სადაც წმინდა საგარეო პოლიტიკურ კომპონენტებს ერწყმის ისეთი საკვანძო საკითხი, როგორიცაა მაგალითად ამერიკის ენერგოდამოუკიდებლობა და „მთავრობის შეკვეცა“. ამერიკაში არსებული ნავთობსაბადოების ათვისება, ქვეყანას ხელს შეუწყობს სხვა (როგორც წესი არადემოკრატიული) ქვეყნებიდან იმპორტირებული ენერგორესურსების რაოდენობის შემცირებაში და უფრო მეტ სივრცეს მისცემს საგარეო პოლიტიკური მანევრირებისთვის.
ბრიტანელი ისტორიკოსი ნილ ფერგიუსონი თავის წიგნში: „ცივილიზაცია: დასავლეთი და დანარჩენი“ ოსმალეთისა და ჩინეთის იმპერიების დაცემას აღნიშნული ქვეყნების მიერ იზოლაციონისტური კურსის არჩევას და მის შედეგად გამოწვეულ შინაგან ხრწნას უკავშირებს. ამ არგუმენტს ამერიკელ ამომრჩეველთა „იზოლაციონისტები“-ს სახელით ცნობილი ერთი სეგმენტი არ იზიარებს და აშშ-ის ყველა საგარეო და სამხედრო-პოლიტიკური ვალდებულებებიდან გამოსვლას და სამხედრო ბიუჯეტის უკიდურესად შემცირებას მოითხოვენ. მიტ რომნის პოზიცია ამ მხრივ უაღრესად მნიშვნელოვანია, მას კარგად ესმის მარტივი ჭეშმარიტება რომ „თუკი ამერიკა უარს იტყვის ლიდერობაზე, ამ როლში სხვები მოგვევლინებიან. ისინი, ვინც არ იზიარებენ ჩვენ ინტერესებსა და ფასეულობებს და მსოფლიოს წყვდიადი მოიცავს“. ამის გამო, იგი უარზეა სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამების შენარჩუნების მიზნით, შეკვეცოს ამერიკის გლობალური დომინანტობისათვის საჭირო სამხედრო დანახარჯების რაოდენობა. სწორედ იმ გლობალური დომინანტობისა, რომელმაც მსოფლიოს ბოლო 70 წლის მანძილზე ჯერ არნახული კეთილდღეობა და აყვავება მოუტანა.
აშშ-ის ყოფილმა თავდაცვის მდივანმა რობერტ გეითსმა, 2011 წელს, თავის გამოსამშვიდობებელ გამოსვლაში აღნიშნა:
„თუკი ისტორია და რელიგია რამეს გვასწავლის, ნათელია რომ ამ სამყაროში ყოველთვის იარსებებს ბოროტება, იქნება ხალხი, რომელიც მიდრეკილია აგრესიისკენ და ჩაგვრისკენ, რომელთა სურვილიც იქნება საკუთარი სიხარბის ნაძარცვი სიმდიდრით, ძალაუფლებით და წართმეული ტერიტორიებით დაკმაყოფილება, ანაც საკუთარი იდეოლოგიის ძალადობრივი გზით მოხვევა სხვებისთვის და ადამიანთათვის თავისუფლების წართმევა. […] მაგრამ დაე ნურავის შეეშლება ის, რომ აგრესორების, დიქტატორებისა და ტერორისტების წინააღმდეგ, XXI საუკუნეში, ისევე როგორც XX-ში არის უხეში ძალა – აშშ-ის შეიარაღებული ძალების სიდიდე, სიძლიერე და მსოფლიო წვდომა“
მიტ რომნის ამერიკა ეჭვგარეშეა, რომ შეეცდება დახმარების ხელი გაუწოდოს ყველა იმ მოკავშირეს, რომელიც იზიარებს იმ ფასეულობებს, რომლებიც ამერიკის საგარეო პოლიტიკის ქვაკუთხედს შეადგენს და მტკიცე მორალური, პოლიტიკური თუ სამხედრო პასუხი გასცეს ყველა იმ რეჟიმს, რომელიც ხსენებული ფასეულობებისთვის საფრთხეს წარმოადგენს. ამერიკული ფასეულობებიდან გამომდინარე და ამერიკული სამხედრო სიძლიერით ზურგგამაგრებული აშშ-ის საგარეო პოლიტიკა, იქნება მშვიდი და დემოკრატიული მსოფლიო წესრიგის გარანტი.
ამისთვის მიტ რომნი, აშშ-ის ამჟამინდელი პრეზიდენტისგან განსხვავებით, ბოდიშს არავის მოუხდის.
პოლკოვნიკის ბლოგი 