დღევანდელ სამყაროში რწმენის დეფიციტი ავთვისებიანი სიმსივნის სიმპტომური ეკვივალენტია. უხილავი, მაგრამ ვერაგი დაავადება ერთიანად ხრავს ორგანიზმს და შედეგი კი ყოველთვის ლეტალურია. ინდივიდის შემთხვევაში სიკვდილი, ცივილიზაციის შემთხვევაში კი მისი კოლაფსი.
ცხადია, რწმენის დეფინიცია უშუალოდ რელიგიურ რწმენას არ უკავშირდება, თუმცა ხშირად სწორედ მისგანაა ნასაზრდოები. რწმენა საკუთარი მორალური პრინციპების, რწმენა კეთილისა და ბოროტის გარჩევის, რწმენა ტყუილისა და მართალის შეფასების უნარის, რწმენა საკუთარი უპირატესობისა და რწმენა კეთილშობილური იდეალებისა ერთნაირად მოიაზრება ზოგადად რწმენის ცალკეულ, მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვან ასპექტებად.
ზოგადად, გამოიყოფა რწმენის ორი ფართო კატეგორია – 1) შეუგნებელი, ზედაპირული რწმენა და 2) შეგნებული, სიღრმისეული რწმენა. პირველი ტიპის რწმენა ყოველთვის საშიში და მყიფეა ადამიანური ბუნებიდან გამომდინარე, რადგან ადამიანის შეგნების მანიპულაციით ადვილადაა შესაძლებელი მისი შეუგნებელი რწმენის სრულიად საპირისპირო მახასიათებლების მქონე მსოფლმხედველობის განვითარება, რომელიც ადრე თუ გვიან წინააღმდეგობაში მოვა ინტელექტუალური საფუძვლის არმქონე რწმენასთან და დაჯაბნის კიდეც მას. ადამიანები, რომლებიც ბიბლიას კოცნიან და არ კითხულობენ, მსგავსი ზედაპირული რწმენის მქონე ხალხია. ისინი ვერასოდეს შეძლებენ მორალური უნივერსალიზმისთვის და იდეალებისთვის ბრძოლას, თუკი მუდმივ იზოლაციაში არ იქნებიან და მათ გონებას ალტერნატიული ინფორმაციის მიღების წყაროს და განვითარების შესაძლებლობას არ მოუსპობ. ადამიანების მუდმივ იზოლაციაში ყოფნა კი პრინციპულად გაუმართლებელი, ამორალური და მიუღებელია. იგი ვერასდროს იქნება კეთილშობილური ბრძოლის ნაწილი.
მეორე ტიპის, სიღრმისეული რწმენა, რომელიც გაცნობიერებულ, დოქტრინალურად მომზადებულ ხალხს გააჩნია, ნებისმიერი ჯანსაღი, სიცოცხლისუნარიანი ცივილიზაციის ქვაკუთხედია, რომელზეც დაშენებულია ყველა ის ინსტიტუტი რომელიც ევოლუციური პროცესის შედეგად ადამიანური ბუნების განუყოფელი ნაწილი გახდა. ამგვარი რწმენის მატარებლები არიან საკუთარი კულტურის მეციხოვნეთა ელიტური ნაწილი, ადამიანები რომელთაც დიდი ხანია ეჭვი აღარ ეპარებათ იმაში, რომ სწორედ ცნობიერება განაპირობებს ყოფიერებას და არა პირიქით. შეგნებული რწმენის მატარებელს, ყოველთვის აქვს საკმარისი ინტელექტუალური რესურსი ცივილური ბრძოლის საწარმოებლად და ყოველთვის აქვს საკმარისზე მეტი შეგნება იმისთვის, რომ გამოიყენოს მის ხელთ არსებული ყველა საშუალება საკუთარ კულტურაზე განხორციელებული შეტევის მოსაგერიებლად და საკუთარივე, ცივილური პრინციპების მძევლობიდან თავის დასაღწევად.
არავისთვის უცხო არ არის, რომ ადამიანმა საკუთარი არსებობის უდიდესი ნაწილი ცივილიზაციური განვითარების ქვედა საფეხურზე გაატარა და ჩვენთვის ბუნებრივია ძალადობა, გარყვნილება, ინსტინქტებს მინდობა, წუთიერ სიამოვნებაზე ფიქრი და მოკლევადიან, ჰედონისტურ ვნებებზე აყოლა. ეს ჩვენი ბიოლოგიური მექანიზმის ნაწილია და კიდევ დიდხანს იქნება ჩვენთან. თუმცა, ადამიანური განვითარების აღმავალი ეტაპი, ჩვენი ცივილიზაციური წინსვლა, ისტორიული საათის წიკწიკი იწყება სწორედ იმ დროიდან, როდესაც კულტურა ამარცხებს ბიოლოგიას.
ეს გამარჯვება საბოლოო და ყოვლისმომცველი არ ყოფილა, ისევე როგორც არც ერთი რევოლუცია არ არის დასასრული და პირიქით, წყალგამყოფის, დასაწყისის, მასშტაბური ცვლილებების შემამზადებელი ეტაპის ფუნქცია უფრო აქვს. შესაბამისად, ბიოლოგიაზე კულტურის გამარჯვებამ დასაბამი მისცა ადამიანური პროგრესის ახალ ეპოქას, როდესაც განტკიცდა და დაიხვეწა სოციალური ინსტიტუტები, მოხდა კეთილისა და ბოროტის მკაფიო გარჩევა და დაიწყო ჩანასახოვანი მორალური კოდექსის ჩამოყალიბება. სწორედ აქ, მრავალათასწლოვან ბრძოლაში გამოიწრთო ის ცივილიზაცია, რომლის პრინციპების დაცვის გარანტსაც სწორედ ამ ცივილიზაციის პოზიტიური ასპექტებით განმტკიცებული რწმენა წარმოადგენს.
გასაკვირი არ არის, რომ კაცობრიობის ისტორიაში მდგრადი განვითარების ყველაზე მასშტაბური ეტაპები უკავშირდება იმ ადგილებსა და საზოგადოებებს სადაც რწმენა უნივერსალურად იყო გავრცელებული საზოგადოების ყველა ფენაში. ეს იყო დრო, როდესაც მღვდელი, მეფუნთუშე, ჟურნალისტი, ჯარისკაცი, ექიმი, მასწავლებელი, სპორტსმენი და პოლიტიკოსი თანაბრად იზიარებდა რწმენის საკვანძო პრინციპებს და მტკიცედ სჯეროდა საკუთარი უპირატესობის. ეს იყო დრო, როდესაც ადამიანური რასა ტრიუმფალურად მიაბიჯებდა განვითარების საფეხურებზე და როდესაც მომავალი კი არ მიდიოდა ადამიანებთან, არამედ ადამიანები მიდიოდნენ მომავალთან.
ეს ყველაფერი ადამიანთა აზროვნებისა და აღქმის მიღმა არ დარჩენილა. დროთა განმავლობაში ბუნებრივად გამოიკვეთა გამოცდილი და ისტორიულად შემოწმებული ინსტიტუტების ვარგისიანობა და მათ მიერ მოტანილი სარგებელიც ფართოდ გავრცელდა. ამიტომაც მათ წინააღმდეგ დაწყებული შეტევა ჯერაც შორსაა საბოლოო გამარჯვების მიღწევამდე. სამწუხაროდ, გამონათქვამს „ბოროტების გამარჯვებისთვის საჭიროა კარგი ადამიანების უმოქმედობა“ ვალიდურობა ჯერაც არ დაუკარგავს და თუკი შეგნებული რწმენის მქონე ხალხს ამ რწმენის დეფიციტი გაუჩნდება, იგი ნელ-ნელა უარს იტყვის საკუთარი პრინციპების დაცვაზე და მარცხი არც ისე შორეული მომავლის პერსპექტივა იქნება.
რწმენის დეფიციტის საფუძვლები მრავალგვარი შეიძლება იყოს: არასაკმარისი ინტელექტუალური მზაობა, ზოგადი გადაღლა, უარყოფითი ტენდენციების გამო პესიმიზმს მიცემა, რამდენიმე ლოკალური დამარცხების გამო იმედგაცრუება და გულგატეხილობა, ნიჰილისტური დამოკიდებულება მომავლის მიმართ, ზედმეტი ეგოიზმი და ა.შ.რწმენის დეფიციტი ავტომატურად იწვევს აპათიას, აპათიის მომდევნო ეტაპი კი უკვე ლეთარგიაა.
მართლაც, თითქოსდა რთულია დაუშალო 12 წლის მოზარდს სიგარეტის/მსუბუქი ნარკოტიკების მოწევა, რადგან შენ თვითონაც ეწევი და სხვების კრიტიკის უფლებას კარგავ, რთულია იბრძოლო აბორტის წინააღმდეგ, რადგან რთულია გაუძლო ყიჟინას „ქალთა უფლებების“ შესახებ, რთულია ებრძოდე კვოტირების მავნე პრაქტიკას, რადგან უმალ გაბატონებული ელიტის მსახურად შეგრაცხავენ. რთულია უპირობოდ უჭერდე მხარს კერძო საკუთრებას რადგან, მშიერთა და უპოვართა სიძულვილში დაგდებენ ბრალს, რთულია ასწავლიდე სწორ მორალურ ფასეულობებს, რადგან უმალ მოითხოვენ სხვა ტიპის ფასეულობების გამორჩევასაც და მათ გათანაბრებასაც.
შეგნებული რწმენის მქონე ადამიანებზე განხორციელებული მსგავსი ტიპის ფსიქოლოგიური იერიშები გარკვეული შედეგის მომტანია. ადამიანთა უმრავლესობა ბუნებრივად ეძებს უსაფრთხოებას, კომფორტს, სიმშვიდეს, პრესტიჟსა და სიყვარულს ცხოვრებაში და ისინი მტკივნეულად აღიქვამენ დაცინვას, გამუდმებულ ზეწოლას, აროგანტულობაში ბრალის დადებას და ტალახის სროლას. მხოლოდ ერთეულები იბადებიან უმტკიცესი ფსიქიკითა და შეუპოვრობით, უმრავლესობა კი შეიძლება მოდუნდეს, რწმენა შეერყეს და დანებდეს კიდეც.
საბედნიეროდ, კეთილშობილური ბრძოლის გაგრძელებას აზრი ყოველთვის აქვს, იმის მიუხედავად თუ რამდენი თანამებრძოლი იტყვის ბრძოლის გაგრძელებაზე უარს. საჭიროა გვახსოვდეს, რომ იქ სადაც არიან გრენდელისგან შეშინებული ჰროთგარები, აუცილებლად გამოჩნდებიან ბეოვულფებიც, რომლებიც არ შეუშინდებიან ხიფათისა და განსაცდელის გზას, რადგან სწორედ ასე შეიძლება ჰქონდეს აზრი ადამიანის ხანმოკლე ცხოვრებას.
ამიტომაც, დაე ნურასოდეს შეგვეშინდეს ხმამაღლა ვთქვათ ის, რასაც ვფიქრობთ. დაე ნურასოდეს დაგვაბრკოლოს მეგობართა და ახლობელთა სკეპტიციზმმა. დაე ნურასოდეს მოგვერიდოს ჩვენი რწმენის პრინციპების გამჟღავნება. დაე ნურასოდეს დაგვეზაროს კამათი და მტკიცება იმისა, რაც სწორად მიგვაჩნია. დაე ნურასოდეს დაგვაბნიოს მოწინააღმდეგეთა თვალთმაქცობამ და ფარისევლობამ. დაე ნუ შეგვეშინდება სიმარტოვისა და გარიყულობის. დაე ნუ ვიფიქრებთ, რომ ბრძოლას აზრი აღარ აქვს!
შეგნებული რწმენის მქონე ადამიანებს, უნდა უხაროდეთ რომ სწორედ მათ ერგოთ იმ ყველაფრის დასაცავად ბრძოლა, რისთვისაც ღირდა ადამიანად გაჩენა. რწმენა, რომ უკეთესი მომავალი ჯერ კიდევ წინაა და მის შესაქმნელად შენც უნდა შეიტანო წვლილი, საჩუქარია, რომელიც ბრძოლის გაგრძელების საშუალებას გაძლევს.
ამ ბრძოლას კი მხოლოდ გამარჯვების ღიმილი უხდება.
პოლკოვნიკის ბლოგი 