2013 წლის 17 მაისის მოვლენები, ჩემთვის ორმაგად სამწუხაროა. პირველ რიგში სინანულის მომგვრელია ის ფაქტი, რომ შენი ქვეყნის მოქალაქეთა ჯგუფები ერთმანეთს ფიზიკურად დაუპირისპირდნენ. მეორეს მხრივ, სამწუხაროა ის, რომ ქვეყნის მოსახლეობის დიდი უმრავლესობა, მისი ინტელექტუალური თუ პოლიტიკური ელიტის ჩათვლით ერთგვარად მოწყდა ქვეყნის წინაშე მდგარ ბევრად უფრო მნიშვნელოვან საკითხებს, ვიდრე ეს 17 მაისის აქცია გახლდათ (იქნებოდა ეს კანონში საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ ცვლილებების შეტანა, დიპლომატიური წარმატება ვანუატუს გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით და სხვა) და არაფრისმომცემ თვითგვემას მიჰყო ხელი.
საინტერესოა, რომ ამ თვითგვემის ვერბალური ასპექტის ყველაზე თვალსაჩინო გამოხატულებად საქართველოსა და ირანის ისლამურ რესპუბლიკას შორის პარალელების გავლება იქცა. ჩვენმა თანამემამულეებმა განგაშის ზარები დაარისხეს: „მართლმადიდებლური აიათოლიზაცია“, „ილია მეორე ადგილობრივი ხომეინი“, „მსგავსი რელიგიური სიბნელე ირანიზაციას გვიქადის“ და ა.შ. რა საკვირველია, მსგავსი შედარებების ზედაპირულობის, უსაფუძვლობისა და აბსურდულობის დასამტკიცებლად ანალიზის ელემენტარული უნარი და ირანის რევოლუციამდელი ისტორიის რამდენიმე ასპექტის გახსენებაც იკმარებს.
ყველაზე მნიშვნელოვანი შეცდომა, რაც 1979 წლის ირანსა და 2013 წლის საქართველოს შედარებისას შეიძლება დავუშვათ, ამ ორ ქვეყანაში არსებული შიდა პოლიტიკური გარემოებების უგულებელყოფაა. ეს გამოიხატება პოლიტიკური ელიტისადმი დამოკიდებულებაში, სოციალურ ატმოსფეროში, რელიგიურ-კულტურული ფასეულობების არსებით სხვაობაში, მოსახლეობაში არსებულ აღქმასა და განწყობაში და ოპოზიციური სუბიექტების კოორდინაციაში. ქვემოთ შედარებული ასპექტები ცხადჰყოფს, რომ ამ მონაცემებით 1979 წლის ირანი და 2013 წლის საქართველო აბსოლუტურად განსხვავებულ სიბრტყეებში იმყოფებიან.
1. 1979 წელს, ირანის შაჰი მოჰამედ რეზა ფეჰლევი უკვე რამდენიმე ათწლეულია მართავს ქვეყანას. მისი ექსცენტრიულობით, პარანოიკული მართვის სტილით, დასავლეთთან „ზომაზე მეტი კავშირით“ და ა.შ. ხალხში მისდამი ნდობა განუზომლად დაბალია, სპორადული ძალადობა უკვე წლებია მიმდინარეობს.
2013 წელს, საქართველოს პრემიერმინისტრი ბიძინა ივანიშვილი არჩეულია ძირითადად სწორედ ტრადიციონალისტურად და რეაქციულად განწყობილი მოსახლეობის მიერ, რომელიც პრემიერს დასავლური გავლენისგან თავისუფლად, „ეროვნულ კაცად“ და „ჭეშმარიტ ქართველად“ მიიჩნევს. მისი რეიტინგი 75% აღწევს.
2. 1979 წელს, შაჰის დესპოტიზმი, ერთპარტიულობა, პოლიტიკურ ოპონენტთა ჩაგვრა და შევიწროება და სოციალური დაძაბულობა მოსახლეობის გაღიზიანებას იწვევს.
2013 წელს, საქართველოს მმართველი პოლიტიკური ელიტა ვერ გამოირჩევა პოლიტიკურ ოპონენტთა მიმართ ჯანსაღი დამოკიდებულებით, თუმცა მსგავსი მასშტაბის უკანონობა აქ წარმოუდგენელია.
3. 1979 წელს, ირანის შაჰი ოფიციალურად აღქმულია როგორც „ანტიისლამური“, „დასავლური იმპერიალიზმის პაიკი“. ამის საფუძველს შაჰის მიერ ირანის ზოროასტრულ წარსულზე ხაზის გასმა და პრეისლამური ირანის რელიგიური ისტორიისადმი გულთბილი დამოკიდებულება იძლევა.
2013 წელს, საქართველოს პრემიერმინისტრი ბიძინა ივანიშვილი მიჩნეულია როგორც „სარწმუნოების დამცველი“, მის აქტივშია საქართველოს უმთავრესი საკათედრო ტაძრის აგება და ზოგადად ქრისტიანულ ძეგლებზე ზრუნვა. მის პასივში არ მოიძებნება აღფრთოვანება არმაზით, გაცით ან გაიმით. ასევე, იგი არ მოითხოვს რევ მართალის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გაუქმებას ბავშვების მსხვერპლშეწირვის შესახებ (ეს უკანასკნელი ხუმრობით).
4. 1979 წელს, შაჰს აქტიურად და ღიად უპირისპირდება გავლენიანი და რეიტინგული ფიგურა აიათოლა ჰომეინი. იგი ბრალს სდებს მას დესპოტიზმში, ისლამთან ბრძოლაში და ირანის ყველა უბედურებაში. ჰომეინის ავტორიტეტი აძლევს მას საშუალებას რევოლუციის შემდეგ ირანი ისლამურ სახელმწიფო ყაიდაზე გადაიყვანოს.
2013 წელს, საქართველოს პრემიერმინისტრს ძირითადად ნორმალური ურთიერთობა აქვს საეკლესიო ელიტასთან. არც ერთი გავლენიანი იერარქი საჯაროდ არ გმობს მის მმართველობას და არ სდებს ბრალს ანტიქრისტიანულობაში. ამასთანავე, საქართველოს ყველაზე გავლენიანი საეკლესიო მოღვაწე, პატრიარქი ილია მეორე, არასოდეს დათანხმდება მართლმადიდებლურ თეოკრატიას, რისი ანალოგიც დღევანდელ მსოფლიოში არ მოიძებნება.
5. 1979 წელს, ღრმად კრიზისულ მდგომარეობაშია ირანის შიდა უსაფრთხოების სტრუქტურები. „სავაკი“ ვერ ახერხებს ქვეყნის შიგნით არსებული ისლამურ ქსელში ინფილტრაციას და მათ გაუვნებელყოფას. ამასთანავე, შაჰის დესპოტიზმით შეწუხებული ოპოზიციური ჯგუფები, როგორც სეკულარი ლიბერალები, ისე რელიგიური ფუნდამენტალისტები „უწმინდურ ალიანსს“ კრავენ შაჰის წინააღმდეგ.
2013 წელს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო მეტ-ნაკლებად ეფექტურად აკონტროლებს ქვეყანაში არსებულ სიტუაციას და მძლავრი ექსტრემისტული დაჯგუფებების ჩამოყალიბების საშიშროება არ არსებობს.
6. გავრცელებულ მოსაზრებების საპირისპიროდ, ისლამური ირანი არასოდეს ყოფილა სრულად სეკულარული სახელმწიფო. ამაში თავის როლს ისლამიც თამაშობდა, რომელიც რელიგიურის გარდა პოლიტიკურ დოქტრინასაც მოიცავს და თავისი ბუნებით ყოველთვის მიდრეკილია ავტორიტარიზმისკენ მაშინ როდესაც საქართველო, ბოლო დროს მზარდი რელიგიური გამოღვიძების მიუხედავად, არ გამოირჩევა მსგავსი რელიგიურ-პოლიტიკური ორიენტირებისადმი ბრმა თაყვანისცემით.
ჩამოთვლილი მაგალითების გათვალისწინებით, ცხადია, რომ წუხილი საქართველოს „ირანიზაციის“ შესახებ, როგორც მინიმუმ გადაჭარბებულია. ამავე დროს, თვალი უნდა გავუსწოროთ იმ ფაქტსაც, რომ აღმოსავლეთ ევროპულ ქვეყნებში, რელიგიური სენტიმენტები კვლავაც დიდ როლს თამაშობს მოსახლეობის მობილიზაციის საკითხებში ერთი შეხედვით უწყინარი და მორალურად სრულიად გამართლებული ღონისძიებების წინააღმდეგ. მაგალითისთვის რუმინეთის შემთხვევაც იკმარებს, სადაც 2001 წლამდე ჰომოსექსუალობა ისევ კრიმინალიზებული იყო, თუმცა 3 წელიწადში ეს ქვეყანა ნატოში, ხოლო 6 წელიწადში კი ევროკავშირში მიიღეს. აღსანიშნავია, რომ 2005 წელს, ვარშავის მერი და მოგვიანებით პოლონეთის პრეზიდენტი, ლეხ კაჩინსკი დაუფარავად ეწინააღმდეგებოდა გეი აღლუმს ვარშავაში და „ჰომოსექსულური ცხოვრების წესის პროპაგანდა“ დაუშვებლად მიაჩნდა. (საინტერესოა, რამდენად პოლიტკორექტულად მიიჩნევა კაჩინსკის ქუჩაზე გავლეა?)
დასკვნისა და მცირე გადახვევის სახით, უნდა ითქვას, რომ რა თქმა უნდა, ყოველივე ზემოთქმული, სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ერთი ადამიანის მეორე ადამიანზე ძალადობას (საკანონმდებლო გამონაკლისების გარდა) რაიმე გამართლება აქვს და შესაბამისად კანონის დამრღვევთა ჯგუფმა აუცილებლად უნდა აგოს პასუხი. თუმცა, ჩვენი ვალია უკიდურესი სიფრთხილე გამოვიჩინოთ მეორე უკიდურესობის თავიდან ასაცილებლად და ორგანიზებული რელიგიის ცალკეული ასპექტების კრიტიკისას, მებრძოლი ათეისტების კოჰორტაში არ გავერიოთ. ამერიკის დამფუძნებელ მამათა მიერ წმიდათაწმიდა პრინციპად მიჩნეული სახელმწიფოსა და ეკლესიის გაცალკევების პრინციპის შეცდომით გაგება, კარგის მომტანი არ შეიძლება გამოდგეს, რადგან მათი ხედვით რელიგია სახელმწიფოსგან, სწორედ ამ უკანასკნელის ზედმეტი ჩარევისგან თავის დასაცავად უნდა გამიჯნულიყო, ხოლო ადამიანთა სოციალური ცხოვრებიდან რწმენის განდევნა არავის უფიქრია. შესაბამისად, როდესაც გულმოდგინედ გვახსენებენ ერთ ლოყაში გარტყმის მერე, მეორის მიშვერის პრინციპს, ნუ დაგვავიწყდება რომ ეს პირად ცხოვრებას და პირად მტერს ეხება, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში კი ნებისმიერ ქრისტიანს აქვს უფლება და მოვალეობა, ილიას განდეგილის მსგავსად კი არ მოიბუზოს მიწურში, არამედ ღიად, აქტიურად და რაც მთავარია ქრისტიანული სიყვარულით გამოხატოს პოზიცია ნებისმიერ საკითხთან დაკავშირებით.
პოლკოვნიკის ბლოგი 